|
FAUNA I FLORA POWIATU PISKIEGO
Dominującym elementem krajobrazu powiatu są lasy, które stanowią aż
40% powierzchni. Największym i najbardziej znanym kompleksem leśnym
jest Puszcza
 Piska, której południowo - wschodnia część leży na
ziemi piskiej. Ponad 90% powierzchni puszczy stanowią siedliska
borów sosnowych. Z drzew liściastych występuje tu dąb szypułkowy,
grab, lipa drobnolistna, klon, brzoza, olcha czarna i szara. W
drzewostanie przeważa starodrzew z okazami dębów liczącymi 250 - 400
lat. Puszczę urozmaicają rynny licznych jezior (Nidzkie, Bełdany,
Mokre, Pogubie, Wiartel, Brzozolasek i inne). Nad jeziorami lub w
ich pobliżu znajdują się osiedla o charakterze
turystyczno-wypoczynkowym (m.in. Ruciane-Nida, Krutyń, Jabłoń,
Kamień, Zgon). Południowa część Puszczy Piskiej, pomiędzy
Rucianem-Nidą, Mikołajkami, Mrągowem i Zgonem, wchodzi w skład
Mazurskiego Parku Krajobrazowego.
MAZURSKI PARK KRAJOBRAZOWY
Mazurski Park Krajobrazowy został utworzony w grudniu 1977r.
Zamysłem założenia była troska ochrony młodego polodowcowego
krajobrazu o wybitnych wartościach przyrodniczych i krajobrazowych.
Największą powierzchnię parku zajmują lasy - 18000 ha, które dają
schronienie leśnym zwierzętom. Do największych można zaliczyć łosia.
Najczęściej spotykanymi gatunkami są jelenie, sarny oraz dziki. Ze
zwierząt drapieżnych występuje: wilk, ryś, lis, jenot, borsuk, kuna,
trzórz, gronostaj, łasica. Wody Mazurskiego Parku Krajobrazowego to
powierzchnia 15100 ha na które składa się ponad 20 dużych jezior, w
tym największe jezioro Polski - Śniardwy o imponującej powierzchni
113,8 km2. Ponadto jest tu 6 rezerwatów: „Jezioro Łuknajno”, „Czapliniec”,
„Królewska Sosna”, „Krutynia”, „ Zakręt”, „Strzałowo” i „Jezioro
Lisunie”. Ozdobą mazurskich jezior są łabędzie nieme, które stały
się ulubieńcami odwiedzających nas turystów. Kolejnym atutem jest
pokaźna liczba ponad 230 gatunków ptactwa. Powiat może pochwalić się
też ponad 10 parami orła bielika. Jest to jedno z największych
skupisk tych ptaków w Europie.
TURYSTYKA I WYPOCZYNEK
Tereny Powiatu Piskiego obfitują w bogactwa przyrodnicze jak i
antropogeniczne niezmącone szkodliwym działaniem przemysłu
ciężkiego. Mazurska Kraina to także jej mieszkańcy - ludzie z natury
życzliwi i bardzo gościnni. Atmosfera spokoju okraszona pięknem
przyrody urzekną każdego, kto nas odwiedza.
 Zapraszamy Państwa do
odwiedzin Powiatu Piskiego, którego wrota są zawsze otwarte dla
każdego z Was.
GMINA I MIASTO PISZ
Największa gmina w Polsce pod względem powierzchni posiada
przebogatą paletę walorów przyrodniczo - krajobrazowych. Ciekawą
atrakcją turystyczną gminy jest rzeka Pisa, która stanowi swojego
rodzaju łącznik między wodnymi szlakami Wielkich Jezior Mazurskich a
Narwią.
Najstarszym zabytkiem w Piszu jest wieża kościoła
pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Na uwagę zasługują ściany z
ryglówki wzniesione w 1737r. Wieża jest murowana i otynkowana,
składa się z trzech kondygnacji z otworem wejściowym na osi,
zamykającym się półkoliście. Dach wieży, namiotowy, przechodzi w
latarnię ośmioboczną. Na niej znajduje się zegar, a od 1739r. krzyż.
Hełm wieży pochodzi z czasów późniejszych. Sam kościół, wzniesiony w
ostatnich latach XVII wieku, został przebudowany w 1843 roku. We
wnętrzu kościoła zachował się ołtarz główny z okresu późnego
renesansu, odnowiony w 1696r. oraz barokowa ambona pochodząca z 1701
roku. Z XVII wieku pochodzą: krucyfiks drewniany, polichromowany,
polichromowany pelikan oraz chrzcielnica.
W mieście można obejrzeć ślady po byłym zamku
krzyżackim przy ul. Gizewiusza. Zamek został wzniesiony w XIV w. na
planie prostokąta nad brzegami rzeki Pisy. Wielokrotnie niszczony i
przebudowywany, już w XVIII stuleciu stracił swe znaczenie militarne
i przeszedł w ręce prywatne. W 1837r. część murów rozebrano i
pozostałości przystosowano do celów mieszkalnych. W 1945r. obiekt
został zniszczony. Ruiny przetrwały do lat sześćdziesiątych. Wtedy
to rozebrano fragmenty widocznych jeszcze murów obronnych i zasypano
piwnice (prawdopodobnie XVIII-wieczne). Pozostałości są dziś jeszcze
czytelne w alejach parku miejskiego nad Pisą. W 2003r.
przeprowadzono w tym miejscu wstępne prace archeologiczne.
Natrafiono na mury obronne, bramę i fragmenty piwnic. Z zamkiem
piskim wiąże się legenda o przejściu podziemnym wiodącym do dawnego
folwarku krzyżackiego w Łupkach. Przejście miało prowadzić pod dnem
Pisy.
Warte uwagi są zabytkowe domy pochodzące z dawnej
zabudowy miejskiej. Zachowały się trzy domy w stylu barokowym:
parterowy przy ulicy Rybackiej 8
 oraz piętrowe przy Lipowej 5 i 22.
Dom przy ulicy Rybackiej pochodzi z XVIII wieku, a dom przy ulicy
Lipowej z XIX wieku. Wszystkie są murowane, otynkowane, złożone na
planie prostokąta, dwudzielne. Zabytkowe domy przy ulicy Rybackiej
oznaczone są numerami: 9,12,13,15,16,17,18 i 30 pochodzą z pierwszej
połowy XIX wieku. Wszystkie są parterowe, murowane, tynkowane,
założone na planie prostokąta. Przy Placu Daszyńskiego, z bogatej
niegdyś secesyjnej zabudowy miasta pozostały jedynie dwa zabytkowe
budynki (nr 8 i 14).
Do rejestru zabytków wpisany jest ratusz
neogotycki i stojący obok budynek w tym samym stylu. Ratusz w Piszu
istniał już zapewne w XVII w. Na planie ukazującym Pisz w 1684r.
zaznaczono bryłę ratusza zamykającą południową pierzeję rynku. To
zapewne ten właśnie budynek przetrwał do 1898r., gdy wykonano
najstarszą znaną fotografię Pisza, przedstawiającą stary ratusz
przed rozbiórką. Trzy lata później za francuskie pieniądze
pochodzące z kontrybucji wojennej (po klęsce Francji w wojnie z
Prusami w latach 1870 - 71r.) wybudowano w tym samym miejscu nowy
obiekt. Ratusz oddano do użytku w 1901r. Neogotyckiej budowli
charakteru nadają ostrołukowe okna i gzymsy z cegły oraz widoczny od
strony rynku zegar. Ratusz zwieńcza sygnaturka z wiatrowskazem, na
którym można odczytać datę zakończenia budowy – 1900r. Warto też
zwrócić uwagę na zewnętrzne drzwi, z pięknymi okuciami. Na
skrzydłach widnieje herb Pisza - głowa św. Jana Chrzciciela. W
ratuszu mieści się Urząd Stanu Cywilnego i Muzeum Ziemi Piskiej. W
muzeum eksponowana jest fauna i flora Puszczy Piskiej, piśmiennictwo
polskie na Maurach oraz dokumenty z historii Pisza.
Inne zabytki godne uwagi to plebania ewangelicka
przy placu Daszyńskiego 13B oraz kaplica cmentarna przy ul.
Dworcowej.
GMINA I MIASTO ORZYSZ
Gmina Orzysz jest jednym z prężniej rozwijających się regionów. Mimo
swego rozwoju obszar całej gminy w dalszym ciągu charakteryzuje się
nieskażonym bogactwem środowiska naturalnego. Jedną z największych
atrakcji gminy jest Jezioro Orzysz, które ze swymi półwyspami,
zatokami i wyspami stanowi ulubione miejsce wypoczynku letniego. Tu
znajduje się również cześć największego i najlepiej zachowanego
torfowiska niskiego na Pojezierzu Mazurskim - Nietlickie
 Bagno.
Na Terenie gminy Orzysz znajdują się interesujące
zabytki m.in. kościół katolicki pw. Matki Bożej Szkaplerznej
powstały w XVI wieku, kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z
przełomu XIX wieku oraz kilka domów stojących głównie przy ulicy
Ełckiej, Giżyckiej i Wojska Polskiego, pochodzących z przełomu XVIII
i XIX wieku oraz cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej.
W odległości 15 km od Orzysza w miejscowości
Ogródek znajduje się Muzeum Michała Kajki mazurskiego poety i
wielkiego obrońcy polskości na Warmii i Mazurach. Dom- Muzeum Kajki
znajduje się tuż obok małego jeziora, na łagodnym, morenowym
wzniesieniu. Wnętrze muzeum jest więcej niż skromne. Takim jednak
człowiekiem był Kajka - z zawodu cieśla i murarz. Z woli Boga -
poeta samorodek, który według legendy swe pierwsze wiersze pisał na
deskach. W jednej z izb w dawnej kuchni znajduje się ludowa szafa z
połowy XIX w., zydle, ława, skrzynia, dwojaki i żelazko. Muzeum
otwarto w 110 rocznicę urodzin poety w 1968 roku w domu, który jest
dziełem jego rąk. Dom ten Kajka zbudował sobie w 1883 roku i tu
mieszkał ze swoją rodziną. Muzeum to ma charakter biograficzny. W
sposób chronologiczny ukazuje koleje życia, działalności poety.
Wystawione są tu egzemplarze kancjonałów, kalendarzy i czasopism,
które Kajka czytał i w których drukował swoje utwory. Ponadto
znajdują się rękopisy i książkowe wydania jego twórczości. Całość
ekspozycji wzbogacona jest meblami po Kajce oraz eksponatami sztuki
ludowej. Na deskach, które stanowią wystrój wnętrza, widnieją napisy
przedstawiające krótką biografię poety.
GMINA I MIASTO BIAŁA PISKA
Tereny Gminy Biała Piska obfitują w miejsca całorocznego wypoczynku.
Dla osób aktywnych przygotowane są szlaki rowerowe, piesze oraz
konne. Gmina od lat znana jest z kultywowania tradycji, jaką jest
organizowanie dożynek. Własnoręcznie tworzone wieńce dożynkowe
czarują pomysłem, pięknem i barwnością.
 W ten właśnie sposób
społeczność dziękuje za zebrane plony i jednocześnie przekazują
staropolską tradycję obrzędów dożynkowych kolejnym pokoleniom. Samo
miasto zachwyca specyficznym małomiejskim klimatem. Na terenie Gminy
Białej Piskiej można odnaleźć ślady plemienia Galindów, którzy
zamieszkiwali dawniej te tereny. W samej Białej Piskiej można
odwiedzić takie zabytki jak : kościół barokowy pw. św. Andrzeja
Boboli, wybudowany w latach 1756-1763, wieża z 1832 r., wzniesiona
według projektu K.F. Schinka. Ołtarz główny z XVII w., Ratusz z
początku XX w. oraz zabudowa małomiasteczkowa z przełomu XIX i XX w.
W okolicach miejscowości Długi Kąt znajdują się kręgi kamienne w
„Świętym gaju Galindów”, natomiast we wsi Mikuty znajduje się
odciśnięty w kamieniu ślad stopy wodza Galindów- Izegusa. Warto
również poświęcić wolny czas na spacer historycznym „Szlakiem
Ułańskim”, na trasie którego znajdują się bunkry wojenne z okresu II
wojny światowej. Przez cały rok Gmina Biała Piska oferuje
uczestnictwo w ciekawych przedsięwzięciach kulturalnych, sportowych,
rekreacyjnych, dbając jednocześnie o zachowanie dziedzictwa kultury
tego regionu.
GMINA I MIASTO RUCIANE NIDA
Gmina Ruciane Nida jest najbardziej znanym turystycznym regionem
Powiatu Piskiego. Atrakcyjne położenie pośród licznych jezior oraz
niepowtarzalność szaty roślinnej Mazurskiego Parku Krajobrazowego
sprawiają, że corocznie wzrasta liczba odwiedzających gminę.
Największą atrakcją Gminy jest niewątpliwie rzeka Krutynia, która
wraz z jeziorami położonymi na jej trasie, znana jest w Polsce jako
jeden z najpiękniejszych i najciekawszych szlaków kajakowych. W
sezonie letnim miasto Ruciane Nida tętni życiem. Położone nad
brzegiem jeziora liczne restauracje i sklepiki przyciągają rzeszę
turystów, a mieszczący się w Rucianem amfiteatr wypełniony jest
popołudniami przez amatorów muzyki i dobrej zabawy. Na terenie Gminy
godnym odwiedzenia jest klasztor staroobrzędowców
 pochodzący z XIX
wieku położony we wsi Wojnowo. Oprócz klasztoru wartym zobaczenia
jest molenna-dom modlitwy oraz cerkiew prawosławna. Ciekawym
miejscem jest także największe głazowisko na Mazurach, które
rozciąga się w lesie na płd.-wsch. od wsi Wojnowo. Do zabytków
zalicza się również Śluza Guzianka – jest to wspaniały, działający
nadal zabytek inżynierii hydrotechnicznej, która wyrównuje ponad 1,5
metrową różnicę poziomów wód pomiędzy dwoma jeziorami Guzianka Mała
i Bełdany. Została oddana do użytku w 1900 roku czyli ponad sto lat
temu i działa po dzień dzisiejszy. Długość komory wynosi 44m,
szerokość wrót 7,5m, różnica poziomu wody około 2m. Wrota śluzy
otwierane są napędem elektrycznym. Bardziej zainteresowanych
spokojem i sztuką zapraszamy do Muzeum Konstantego Ildefonsa
Gałczyńskiego znajdujące się w Leśniczówce Pranie. Leśniczówka
Pranie, przed wojną Seehorst, powstała około 1880r i była leśnictwem
wsi Krzyże. Polska nazwa "Pranie" wzięła się od łąki nad którą leży
leśniczówka , a która jak mówili Mazurzy "prała" czyli osnuwała się
mgłą , dymiła. Położona w Puszczy Piskiej tuż nad jeziorem Nidzkim.
Przeszła do historii dzięki pobytom w niej wybitnego polskiego poety
Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, który po raz pierwszy przybył
do Prania w lipcu 1950r. Przyjeżdżał z Warszawy przez kolejne trzy
lata, jako gość ówczesnego leśniczego Stanisława Popowskiego. W
leśniczówce powstały ważne utwory: Kronika Olsztyńska, Niobe, Wit
Stwosz, Chryzostoma Bulwiecia podróż do Ciemnogrodu, Pieśni, Ezop
świeżo malowany, Rozmowa liryczna, Spotkanie z matką, Księżyc , W
leśniczówce, Chmiel na rogach jelenich, Ojczyzna i inne. W 1952r.
wraz z żoną Natalią snuł plany zamieszkania na stałe w okolicy
jeziora Nidzkiego, które zniweczyła nagła śmierć poety w grudniu
1953 r. W 1980r. w Praniu utworzono Muzeum Konstantego Ildefonsa
Gałczyńskiego jako oddział Muzeum Okręgowego w Suwałkach. Po
reformie administracyjnej Polski w 2000 r. Muzeum znalazło się w
województwie warmińsko-mazurskim i podlega Radzie Powiatu w Piszu. |
